-
orzecznik w narzędniku17.10.200817.10.2008Słownik poprawnej polszczyzny podaje, że orzecznik przymiotnikowy ma formę narzędnika, między innymi wtedy, gdy łącznikiem jest bezokolicznik w funkcji podmiotu. Czy w związku z tym zdanie: „Musimy być konsekwentni” jest poprawne? A jaka będzie poprawna forma przymiotnika w zdaniu: „Rodzice obawiają się, że ich dziecko zrobi sobie krzywdę, mówią: jest za małe na to, by być samodzielne/samodzielnym”?
-
Pan/Pani w zwrotach adresatywnych
9.12.20239.12.2023Czy wyrazy pan/pani, które poprzedają imię, należy pisać wielką czy małą literą? Zostałem nauczony, że "Pan/Pani" piszemy "z dużej" w zwrotach: "Szanowna Pani / Szanowny Panie", jednak w połączeniu z imieniem należy raczej zastosować pisownię małą literą, np. "Dzień dobry pani Anno". Argumentacja była następująca: mała litera nie jest deprecjonująca, ale neutralna, a wielkich liter nie należy nadużywać. Czy istnieję jakiekolwiek wytyczne w tej materii?
-
Pochodzenie oboczności wśród męskich form odmiany liczebników dwa, trzy, cztery oraz męskoosobowych form liczebników (w ogólności).
12.03.202112.03.2021W połączeniach liczebnik-rzeczownik, rzeczownik ma niekiedy niestandardową odmianę. Wszystkie liczebniki oprócz „dwa”, „trzy”, „cztery” (oraz 22, 23, 24 itd.) zachowują się w mianowniku i bierniku nieco jak rzeczowniki – poprzedzają rzeczowniki w dopełniaczu. Tymczasem, gdy po liczebniku występuje rzeczownik rodzaju męskoosobowego, charakter rzeczownika przyjmują również liczebniki „dwa”, „trzy”, „cztery” (dwóch mężczyzn; w mianowniku – opcjonalnie dwaj mężczyźni). Skąd taka niekonsekwencja?
-
Słowo dzień w datach
13.10.202113.10.2021Szanowni państwo,
Proszę o poradę, w jaki sposób poprawnie zapisać w piśmie urzędowym odpowiedź, używając zwrotu zawierającego datę. Czy poprawne jest użycie sformułowania: od dnia 1 października 2021 r., czy raczej należy zapisać od 1 października 2021 r.? Czy należy napisać: w związku z pismem z dnia 1 października, czy w związku z pismem z 1 października? Czy użycie słowa dnia w tym miejscu nie jest masłem maślanym?
Z poważaniem
Agnieszka Kowal
-
zachodzić w ciążę30.08.200230.08.2002Serdecznie proszę o pomoc w rozwiązaniu pewnego problemu językowego. Chodzi o wyróżniony dużym drukiem fragment poniższego zdania:
„Aszerę i Anat przedstawiono w tekstach egipskich jako boginie-matki, które uznawano za „wieczne dziewice” (dosł. „wielkie boginie, które ZACHODZĄ W CIĄŻĘ, ale nie rodzą”).
W tym religijnym kontekście zwrot „zachodzą w ciążę” trochę razi, bo chyba niezbyt pasuje do tego podniosłego tytułu. Lepiej brzmiałaby jakaś forma czasownika „począć”. Można by na przykład powiedzieć: „wielkie boginie, które poczynają, ale nie rodzą”.
Sęk w tym, że według „Słownika poprawnej polszczyzny” W. Doroszewskiego „począć” w tym znaczeniu występuje tylko w formie dokonanej.
Czy jest jakiś ładny, naturalny i poprawny sposób wyrażenia tej myśli? A może wspomniane zastrzeżenie ze słownika Doroszewskiego nie jest absolutne?
Z poważaniem
Andrzej Szymczak -
Zgodność czasów w polszczyźnie24.05.201724.05.2017Mam pytanie odnośnie czasów w języku polskim. Mówi się, że nie można ich mieszać, ale wszędzie natrafiam na zdania tego typu:
Miała wrażenie, że cały czas czuje jego obecność.
Jeszcze wczoraj wiedziała, co robi. Teraz jednak uczucie pewności ją opuściło.
Próbowała zrozumieć, czy sobie żartuje, czy mówi poważnie.
Czy w języku polskim istnieją jakieś przypadki, w których wprowadza się zamieszanie do czasów? (Tak jak na przykład w angielskich conditionalach).
-
adresy stron WWW w tekście11.07.200611.07.2006Kiedy stawiamy kropkę, a kiedy nie przy zapisywaniu adresów stron WWW:
— jeśli adres jest w środku zdania,
— jeśli adres jest na końcu całego tekstu,
— jeśli adres jest na końcu zdania, ale w środku zwartego tekstu (więc po adresie rozpoczyna się bezpośrednio nowe zdanie? -
dowolność w zapisie wielkich liter10.05.200410.05.2004Czy niektóre nazwy własne, jeśli tak sobie zażyczą ich posiadacze, mogą być pisane dowolnie pod względem wielkości liter? Przykład: nazwa własna Adidas, użyta w kontekście marki odzieży konkretnego producenta. Według mnie jako nazwa własna powinna być ona pisana wielką literą, natomiast mój rozmówca upiera się, że właściciel marki pisze wszędzie tę nazwę małą literą, a więc my też tak powinniśmy. Inne przykłady to np. nazwa filmu eXistenZ.
-
Głowę w piasek czy do mysiej dziury?26.09.200326.09.2003Dzień dobry!
Mam problem z pewnym typem frazeologizmów, zwłaszcza z powiedzeniem schować głowę w piasek (czy mozna ukryć głowę w piasek?) schować się w najgłębszą dziurę (schować się do mysiej dziury?), zapaść się pod ziemię (czy dopuszczalne jest zakopać się pod ziemię?) oraz z nieprawidłowym, moim zdaniem, schować się w największy zakamarek. Jak powinno brzmieć to wyrażenie? Podobne błędy słyszę przy okazji zadzierania głowy do góry (zamiast nosa), noszenia głowy w chmurach (czy to kontaminacja?)
Będę wdzięczna za pomoc, jest to dla mnie sprawa „zawodowa”. Z góry dziękuję.
Joanna -
łącznik w inicjałach6.10.20056.10.2005Na stronie Rady Języka Polskiego znalazłam informację przygotowaną przez prof. J. Podrackiego w ramach prac Komisji Ortograficzno-Onomastycznej o niestosowaniu łącznika w inicjałach imion i nazwisk dwu- i wieloczłonowych, np. Tadeusz Dołęga-Mostowicz (T.D.M.). Zaskoczyła mnie więc porada udzielona przez dra J. Grzenię, który sugerował stosowanie łącznika w podobnych przypadkach. Jak rozumieć tę rozbieżność?